Szarka to zmora sadowników uprawiających śliwy. Ta wirusowa choroba potrafi zniszczyć całe plony i doprowadzić do śmierci drzew. Na szczęście istnieją odmiany śliw, które są na nią odporne lub tolerancyjne. Dzięki nim możesz cieszyć się zdrowymi drzewami i smacznymi owocami bez ciągłej walki z chorobą.
W tym artykule poznasz najlepsze odmiany śliw odpornych na szarkę. Dowiesz się, jak je uprawiać i jak rozpoznać pierwsze objawy choroby. Te praktyczne wskazówki pomogą Ci stworzyć sad, w którym śliwy będą rosły zdrowo i dawały obfite plony przez wiele lat.
Czym jest szarka śliwy i dlaczego jest tak groźna?
Szarka śliwy to choroba wirusowa wywoływana przez wirusa ospowatości śliwy (Plum pox virus). Jest jedną z najgroźniejszych chorób drzew pestkowych w Europie. Wirus przenoszony jest głównie przez mszyce, ale może być też rozprzestrzeniany przez narzędzia ogrodnicze i materiał szkółkarski.
Jak rozpoznać szarkę?
Objawy szarki możesz zauważyć na liściach, pędach i owocach:
- Na liściach pojawiają się chlorotyczne, jasnozielone lub żółtawe plamy i pierścienie
- Na młodych pędach widać ciemniejsze przebarwienia
- Owoce są zdeformowane, mają zapadnięte plamy i przedwcześnie opadają
- Na miąższu owoców tworzą się rdzawe przebarwienia i gumowate nacieki
- Pestki są zdeformowane i często nie kiełkują
Choroba osłabia drzewa, zmniejsza plony i pogarsza jakość owoców. Co gorsza, nie istnieją skuteczne metody leczenia zakażonych drzew. Jedynym rozwiązaniem jest ich usunięcie.
Najlepsze odmiany śliw odpornych na szarkę
Na szczęście hodowcy wytworzyli wiele odmian śliw, które są odporne lub tolerancyjne na wirusa ospowatości. Oto najlepsze z nich:
1. Jojo – pionier odporności
Śliwa Jojo to pierwsza na świecie odmiana całkowicie odporna na szarkę. Została wyhodowana w Niemczech i od lat sprawdza się w europejskich sadach.
Owoce: średniej wielkości, ciemnogranatowe z intensywnym woskowym nalotem. Miąższ jest żółtawy, średnio soczysty, słodko-kwaśny, dobrze odchodzący od pestki.
Dojrzewanie: koniec sierpnia do połowy września.
Wzrost: drzewo rośnie średnio silnie, tworząc rozłożystą koronę.
Dodatkowe zalety: jest samopłodna, więc nie wymaga zapylacza. Ma dobrą odporność na mróz i inne choroby grzybowe.
2. Tophit – smaczna i odporna
Śliwa Tophit to niemiecka odmiana o wysokiej tolerancji na szarkę. Ceniona za duże, smaczne owoce.
Owoce: bardzo duże, eliptyczne, fioletowoniebieskie z wyraźnym nalotem woskowym. Miąższ jest żółtozielony, bardzo soczysty, słodki, łatwo odchodzi od pestki.
Dojrzewanie: druga połowa września.
Wzrost: drzewo rośnie średnio silnie i wcześnie wchodzi w okres owocowania.
Dodatkowe zalety: dobra odporność na mróz i inne choroby. Owoce dobrze się przechowują i transportują.
3. Cacańska Rana – wczesna i niezawodna
Cacańska Rana to serbska odmiana o podwyższonej tolerancji na szarkę. Ceniona za wczesne dojrzewanie.
Owoce: średnie do dużych, owalne, ciemnofioletowe. Miąższ jest żółtozielony, soczysty, słodki, łatwo odchodzi od pestki.
Dojrzewanie: koniec lipca do początku sierpnia.
Wzrost: drzewo rośnie średnio silnie, tworzy rozłożystą koronę.
Dodatkowe zalety: dobra odporność na mróz, wcześnie wchodzi w okres owocowania. Jest częściowo samopłodna, ale lepiej owocuje przy zapylaczu.
Jak uprawiać śliwy odporne na szarkę?
Odmiany odporne na szarkę uprawia się podobnie jak inne śliwy. Oto najważniejsze zasady:
Wybór stanowiska
Śliwy najlepiej rosną na:
- Stanowisku słonecznym lub lekko zacienionym
- Glebie żyznej, przepuszczalnej, o pH 6-7
- Terenie osłoniętym od silnych wiatrów
Unikaj miejsc podmokłych i narażonych na późne przymrozki.
Sadzenie
Najlepszy czas na sadzenie to jesień (październik-listopad) lub wczesna wiosna (marzec-kwiecień).
Cięcie
Śliwy wymagają umiarkowanego cięcia:
- Po posadzeniu przytnij przewodnik na wysokości 80-100 cm, a boczne pędy skróć o 1/3
- W kolejnych latach usuwaj pędy rosnące do środka korony, krzyżujące się i uszkodzone
- Główne cięcie wykonuj na przedwiośniu (luty-marzec)
- Latem możesz wykonać lekkie cięcie prześwietlające
Pamiętaj, by narzędzia do cięcia były ostre i zdezynfekowane. Zapobiega to przenoszeniu chorób między drzewami.
Nawożenie
Śliwy nawoź umiarkowanie:
- Wczesną wiosną (marzec-kwiecień) – nawozy azotowe
- Po kwitnieniu (maj-czerwiec) – nawozy wieloskładnikowe z przewagą potasu i fosforu
- Unikaj nawożenia po połowie lipca, by nie zmniejszać mrozoodporności
Możesz użyć nawozów organicznych (kompost, obornik) lub mineralnych przeznaczonych dla drzew owocowych.
Dodatkowe metody ochrony przed szarką
Nawet jeśli masz odporne odmiany, warto stosować dodatkowe metody ochrony:
Zwalczanie mszyc
Mszyce są głównym wektorem wirusa szarki. Regularne zwalczanie tych szkodników zmniejsza ryzyko zakażenia:
- Wczesną wiosną, przed kwitnieniem, wykonaj oprysk preparatami olejowymi
- Po kwitnieniu możesz użyć preparatów biologicznych lub chemicznych przeciw mszycom
- Wspieraj naturalnych wrogów mszyc – biedronki, złotooki, muchówki z rodziny bzygowatych
Higiena narzędzi
Wirus może być przenoszony przez narzędzia ogrodnicze. Dlatego:
- Dezynfekuj sekatory i piłki po pracy przy każdym drzewie
- Możesz użyć roztworu spirytusu (70%) lub specjalnych preparatów ogrodniczych
- Unikaj niepotrzebnego ranienia drzew
Obserwacja i szybka reakcja
Regularna obserwacja drzew pozwala wcześnie wykryć objawy choroby:
- Sprawdzaj liście i pędy od wczesnej wiosny
- Jeśli zauważysz podejrzane objawy, skontaktuj się z lokalnym inspektoratem ochrony roślin
- W przypadku potwierdzenia szarki, usuń zakażone drzewo, by chronić pozostałe
Dlaczego warto wybierać odmiany odporne na szarkę?
Sadzenie odmian odpornych na szarkę ma wiele zalet:
- Zmniejsza ryzyko strat w plonach
- Ogranicza potrzebę stosowania środków ochrony roślin
- Zmniejsza koszty i nakład pracy związany z uprawą
- Daje pewność, że drzewa będą zdrowe i długowieczne
Ponadto nowoczesne odporne odmiany często mają też inne zalety – są bardziej plenne, dają smaczniejsze owoce i są odporniejsze na inne choroby.
Podsumowanie
Szarka śliwy to poważne zagrożenie, ale nie musi oznaczać rezygnacji z uprawy tych pysznych owoców. Wybierając odporne odmiany takie jak Jojo, Tophit, Cacańska Rana. Możesz cieszyć się zdrowymi drzewami i obfitymi zbiorami przez wiele lat.
Pamiętaj, że nawet odporne odmiany wymagają odpowiedniej pielęgnacji – dobrego stanowiska, właściwego cięcia i nawożenia oraz ochrony przed szkodnikami. Stosując się do porad z tego artykułu, stworzysz w swoim ogrodzie sad, który będzie dawał radość i smaczne owoce przez długie lata.
